Yapılışı, malzemeleri ve lezzetiyle şöhret kazanan yiyeceklerin hangi kentlere ait olduğu sürekli olarak tartışılır. Adıyaman ve Şanlıurfa’nın paylaşamadığı lezzet de çiğ köfte. Şanlıurfa’nın etle, Adıyaman’ın ise etsiz yoğurduğu çiğ köftenin hangi şehre ait olduğuna dair iki kent arasında rekabet yıllardır sürüyor. Adıyaman’ın etsiz, Şanlıurfa’nın etli yoğurması çiğ köfte lezzetini ayıran temel fark olarak öne çıkıyor.
Hem Adıyamanlılar hem de Urfalıların çiğ köftenin kendilerine ait olduğu iddiası yıllardır sürmektedir. Etli ve etsiz olmak üzere iki farklı lezzetli çeşidi bulunan çiğ köfte, Türk Patent ve Marka kurumu tarafından tescillenmiştir. Türk Patent ve Marka kurumu 14 sene önce etli çiğ köfteyi Şanlıurfa’ya, 5 sene önce de etsiz çiğ köfteyi Adıyaman’a tescillemiş durumda olmasına rağmenzaman zaman şehirler arasında lezzet tartışmaları hala devam etmektedir.
Çiğ Köftenin Tarihsel Olarak Gelişimi
Bilindiği üzere çiğ köftenin 4 bin yıllık tarihi bulunur. Çiğ köftenin asıl vatanı olan Güneydoğu Anadolu’da rivayete göre eski bir medeniyetin kralı olan Kral Nemrut, Hz. İbrahim’i tek tanrıya inandığı için yakmaya karar verir. Halkına verdiği emir ile bütün evlerdeki odunları toplatır. Evlerde yemek pişirecek odun kalmamıştır ayrıca ateş yakılması da yasaklanmıştır. Dağda avlandığı için kralın verdiği emirden habersiz olan avcı, evine getirdiği geyiği eşinden pişirmesini ister. Kralın ateş yakma yasağını öğrenen avcı çaresiz emre itaat eder. Avcı geyiğin sağ arka budunu ayırır, taşta ince ince döverek evdeki bulgur, salça, tuz katarak ezdiği et ile bunları güzelce yoğurur. Çiğ köfte o günden bugüne kadar sofralarda yerini bulur.
Şanlıurfa Çiğ Köfte Tarifi Nasıldır?
Şanlıurfa şehri cümle arasında geçince akla ilk gelen lezzetlerin başında çiğ köfte gelmektedir. Son yıllarda tüm Türkiye’nin tanıdığı ve tutku ile tükettiği çiğ köfte bulgur, salça ve çeşitli baharatların iyice yoğrulmasıyla hazırlanır. Şanlıurfa’nın etle Adıyaman’ın da etsiz yoğurarak servis ettiği çiğ köftenin iki kent arasındaki lezzetlerin ayrılmasındaki temel özellik olarak bilinir. Etle yoğurulan çiğ köftenin kısa sürede tüketilmesi gerekirken etsiz çiğ köfte ise iki güne kadar bekletilebilir. Şanlıurfalıların hazırladığı çiğ köfte, daha çok sıra gecelerinde veya evlerde keyfi olarak ara öğün ya da yemekten sonra tüketiliyor.
Şanlıurfa Çiğ Köfte Malzemeleri Nelerdir?
Şanlıurfalıların çiğ köfte yaparken kullandığı malzemeler; esmer bulgur, iyi çekilmiş yağsız kıyma, Urfa isotu, salça, soğan, pul biber, kimyon, karabiber, sarımsak, sıvı yağ ve küp buzdur. Çiğ köfte tepsisine koyulan baharatlar ile soğan, sarımsak buz ile kıvam alına kadar yoğurulur. Hazırlanan harcın içine bulgur eklenir. Yarım saat ara ara eklenen buz parçaları ile yoğurma işlemi devam edilir. Yumuşamaya başlayan çiğ köftenin üzerine salça eklenir. Daha sonra yoğurma işlemi bittikten sonra çiğ köfte şekillendirilip marul eşliğinde servis edilir.
Adıyaman Çiğ Köfte Tarifi Nasıldır?
Şanlıurfa yöresinde çiğ köfte etli bir şekilde hazırlanıp tüketilirken Adıyaman’da çiğ köfte etsiz bir şekilde hazırlanır. Çiğ köftenin etsiz bir şekilde yoğurulması ticari açıdan daha kullanışlıdır. Çünkü etsiz çiğ köfte iki gün kadar saklanabilir. Adıyamanlıların hazırladığı çiğ köfte ana yemek olarak tüketilir.
Adıyaman Çiğ Köfte Malzemeleri Nelerdir?
Adıyaman etsiz çiğ köfte tarifinde malzemeler esmer bulgur, kuru soğan, sarımsak, domates salçası, biber salçası, isot, zeytinyağı, ceviz, pul biber, karabiber, toz biber ve tuzdan oluşur. Adıyaman usulü çiğ köfte yoğurmak için cevizler robotta toz haline kadar çekilir. Bulguru çiğ köfte yoğurma tepsisine alarak üzerine soğan, sarımsak ve salça eklenir. Su ile ıslatılmış isot, ince çekilmiş cevizler ve baharatlar içine eklenerek yoğurmaya başlanır. Bulgurlar yumuşayana kadar ara ara su ile ıslatılır. Son olarak iyice yoğurulan çiğ köfte zeytinyağı ile tekrar yoğurulup şekillendirilir. Yanında kıvırcık ya da yeşilliklerle servis edilir.
Adıyaman ve Şanlıurfa Çiğ Köftelerinin Arasındaki Farklar Nelerdir?
İki kentinde ayrı lezzetlere sahip, yiyen herkesin bayıldığı çiğ köftelerinin arasında çok büyük farklar yoktur. Şanlıurfa yöresine ait çiğ köfte et ile yoğurulurken, Adıyaman’da çiğ köfte etsiz bir şekilde yoğurulur. Türkiye’de 2004 yılından itibaren etli çiğ köfte satışı Sağlık Bakanlığı tarafından yasaklanmıştır. Çiğ köfte bugün Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki evlerde genellikle etli olarak yoğurulup tüketilse de uzmanlar mümkünse etsiz olarak tüketilmesi gerektiği uyarısını yapmaktadır. Aynı zamanda Şanlıurfa’ya ait farklı bir lezzet olan yumurtalı çiğ köfte de bulunur.